Czy uzyskanie dostępnego serwisu od wykonawcy czy firmy informatycznej może stanowić jakiś problem? Niestety, można spodziewać się, że nie będzie to łatwe zadanie. Firmy nie tworzą dostępnych serwisów, bo podobnie jak organizacje, nie traktują dostępności jako istotnej wartości i miernika jakości serwisu.
Obecnie w Polsce tylko kilka firm i tzw. „wolnych strzelców” potrafi stworzyć uniwersalnie dostępne serwisy internetowe. Jak zatem uzyskać od firmy dostępny produkt? Należy przygotować wymagania, które zostaną zakomunikowane już w specyfikacji zamówienia. Przykładowy zapis mówiący o naszych wymaganiach może brzmieć następująco:
Przedmiot zamówienia (serwis internetowy) musi być zgodny ze wszystkimi wytycznymi WCAG 2.0 na poziomie AA. Narzędzia do obsługi serwisu muszą spełniać zalecenia ATAG i być dostępne dla użytkowników niepełnosprawnych. Edytor treści musi zawierać możliwość tworzenia semantycznych elementów HTML, m.in. takich jak nagłówki, czy listy wypunktowane. Warunkiem odbioru serwisu i dokonania płatności jest spełnienie wyżej wymienionych warunków.
- Uzyskanie produktu zgodnego z WCAG
- Otrzymując produkt, zamawiający może zaufać wykonawcy i przyjąć, że spełnił on wskazane wymagania lub też zatrudnić specjalistę w zakresie dostępności, który oceni zgodność serwisu z WCAG i przygotuje raport ewentualnych błędów. Jeśli zamawiający pracuje z wykonawcą, który nie jest sprawdzony, warto zweryfikować dostarczony produkt.
Kolejnym, prawdopodobnie najwygodniejszym z punktu widzenia zamawiającego sposobem uzyskania dostępnego serwisu jest zobowiązanie wykonawcy do dostarczenia raportu z kontroli dostępności, wykonanej przez podmiot niezależny. Tego rodzaju wymóg upraszcza procedury i ogranicza zakres czynności będących po stronie zamawiającego, dlatego też jest godny polecenia. Wówczas, w specyfikacji zamówienia wymagana jest zgodność z WCAG 2.0 na poziomie AA oraz dostarczenie pozytywnego wyniku badań dostępności.
Samo prawo nie wystarczy, ale trzeba o nim pamiętać. Tak jak pisaliśmy we wcześniejszym rozdziale, od 2012 r. mamy w Polsce prawo regulujące dostępność serwisów internetowych podmiotów realizujących zadania publiczne. W przypadku tych instytucji warto w zamówieniach uwzględniać zapis mówiący, że:
Dostarczony przedmiot zamówienia ma spełniać wymagania dostępności określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 526).
Uwaga! Rozporządzenie wymaga zgodności z wytycznymi WCAG 2.0 wskazanymi w załączniku do rozporządzenia. Są to wszystkie wymagania na poziomie A i większość wymagań na poziomie AA. To bardzo ważne dla precyzji określania przedmiotu zamówienia.
Serwis musi spełniać wymagania dostępności minimum na poziomie wskazanym w rozporządzeniu, niemniej jednak warto wymagać w zamówieniu, aby spełniał wszystkie wytyczne WCAG na poziomie A i AA.
Czego można oczekiwać od wykonawcy?
Poniżej zamieszczamy listę najważniejszych funkcji serwisu, które powinny stanowić część wymagań względem wykonawców serwisu.
Jakie właściwości powinien mieć zamawiany serwis internetowy?
- Całkowita zgodność ze standardami HTML i CSS całego serwisu (zarówno szablonów, jak i kodu generowanego z edytora treści, w którym pracuje redaktor).
- Wszystkie strony serwisu muszą mieć unikalne tytuły (do wykonawcy należy stworzenie samego algorytmu ich generowania).
- Wszystkie strony powinny mieć możliwość stosowania nagłówków w prawidłowej hierarchii.
- Serwis powinien dać się obsłużyć przy użyciu klawiatury. Fokus powinien być widoczny, a najlepiej wzmocniony
- Serwis nie może być zbudowany na bazie tabel, traktowanych jako element konstrukcji layoutu.
- Jeśli serwis umożliwia dodawanie treści audio i wideo — odtwarzacze muszą być dostępne dla osób niepełnosprawnych. Należy sprawdzić ich dostępność również pod kątem osób korzystających wyłącznie z klawiatury oraz niewidomych użytkowników czytników ekranu.
- Wszystkie elementy graficzne muszą mieć zrozumiały tekst alternatywny lub możliwość ustawienia takiego tekstu przez redaktora.
- Architektura informacji powinna być logiczna, przejrzysta, spójna i przewidywalna.
- Nawigacja powinna być dostępna za pomocą klawiatury.
- Serwis powinien oferować dostęp do wszystkich informacji przy wyłączonej obsłudze Java Script.
- Typografia tekstów i kontrasty muszą być zaprojektowane pod kątem czytelności.
- Serwis powinien zawierać mechanizm pozwalający na ostrzeganie o otwieraniu się wybranych stron w nowym oknie. Tego rodzaju rozwiązanie np. w postaci uzupełnienia w samym odnośniku można wdrożyć w algorytmie serwisu.
- Wszystkie formularze muszą być zgodne ze standardami i przetestowane pod kątem dostępności dla osób niepełnosprawnych.
- Jako zabezpieczenie formularzy nie może być zastosowane rozwiązanie CAPTCHA.
- Dodatkowe usprawnienia strony
- Serwisy nie potrzebują specjalnych usprawnień, by były dostępne dla użytkowników niepełnosprawnych.
Do często spotykanych „dodatków”, które właściciele i twórcy stron uznają za substytut dostępności należą:
- „Mówiąca strona”, czyli odtwarzacz, który pozwala odczytać tekst artykułu.
- Specjalna wersja dla niepełnosprawnych (np. czarne tło, żółte litery i brak grafiki).
- Wersja tekstowa strony.
- Przyciski do powiększania wielkości czcionki.
- Wersje z „wysokim” kontrastem.
- Wbudowane skróty klawiszowe — accesskeys.
Rozdział VIII – Zakończenie
Internet rozwija się w niewyobrażalnym wręcz tempie, podobnie jak technologie, które pozwalają na korzystanie z niego. Według szacunków, co miesiąc powstaje 1 000 000 nowych serwisów internetowych. Dostęp do sieci umożliwiają nam już nie tylko komputery, ale również telefony, tablety, czytniki książek, telewizory, a nawet sprzęt gospodarstwa domowego jak chociażby lodówki.
Równocześnie z roku na rok przybywa użytkowników Internetu. Przybywa ich także wśród osób posiadających różnego rodzaju ograniczenia w korzystaniu z treści i usług zamieszczonych w Internecie. Nie chodzi tu tylko o osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności.
Z roku na rok wzrasta liczba seniorów, którzy aktywnie korzystają z Internetu, a wiele ograniczeń związanych z postrzeganiem i rozumieniem treści w Internecie wynika właśnie z wieku.
Czy przy tak dynamicznym rozwoju sieci możliwe jest równoczesne uwzględnianie potrzeb wielu różnych użytkowników? To jedno z największych wyzwań jakie stoi przed każdą osobą odpowiedzialną za tworzenie i redagowanie serwisów internetowych. To również jedno z największych wyzwań, jakie stoi przed Tobą.
Uniwersalna dostępność jest możliwa
Dostępność jest najważniejszą cechą jaka powinna charakteryzować wszystkie serwisy internetowe. Nie chodzi tu o rozwiązania dla wybranej grupy użytkowników np. dla osób niewidomych, ale o dostępność dla każdego. Takie rozwiązania są jak najbardziej możliwe.
Uniwersalna dostępność opiera się na dwóch filarach. Pierwszym jest znajomość i przestrzeganie standardów sieciowych przez twórców serwisów internetowych. Standardy te to zbiór zasad wspólnych dla wszystkich serwisów WWW. Ich przestrzeganie jest szczególnie ważne ze względu na to, że serwisy internetowe funkcjonują w sieci i są ze sobą wzajemnie połączone. Stosowanie standardów pozwala tworzyć sieć, która nie ma “dziur” i pozwala użytkownikowi swobodnie korzystać ze swoich zasobów. Przestrzeganie standardów pozwala również tworzyć serwisy na lata, czyli takie, które są i będą funkcjonalne pomimo ciągłego rozwoju technologii internetowych.
Drugim filarem jest świadomość różnorodności użytkowników naszego serwisu. Stara anegdota mówi, że twórcy serwisów internetowych uważają, iż wszyscy użytkownicy są do siebie podobni, a serwisy powinny ich w sposób ciekawy zaskakiwać, podczas gdy jest zupełnie na odwrót…
Użytkownicy są bardzo różni nie lubią być zaskakiwani
Dostępny serwis to taki, z którego może skorzystać każdy użytkownik, bez względu na swoją sprawność, wiek, używany sprzęt czy oprogramowanie. Wszystkie te cechy powinny być brane pod uwagę od samego początku zamawiania czy projektowania serwisu. Nie mogą o nich także zapominać redaktorzy, którzy na bieżąco dodają nowe treści.
Dodatkowe informacje
- Prezentacja – dostępność stron internetowych – plik PDF
- Prezentacja – Slideshare
- Przezntacja w formie slajdów
- Galeria slajdów
- Serwis dla uczestników spotkania – Sala Stropowa Ratusza w Brzegu – 17.11.2015 r.
- Napisz do nas!
źródło: widzialni.org
